Ông Huỳnh Minh Quang, 68 tuổi, ngụ xã Long Giang là một nghệ sĩ dân gian còn sót lại của nghề làm tranh kiếng tại Chợ Mới. Gần 30 năm gắn bó với nghề, ông đã cho ra đời nhiều bức tranh sống động, đáp ứng thị hiếu của người dân…
Hoa tay người thầy:
Ông Quang kể, trước đây ông vốn là giáo viên tiểu học, sau đó chuyển hẳn sang làm tranh kiếng. Vào đầu thập niên 90, kinh tế gia đình công chức rất khó khăn. Cả hai vợ chồng đều là giáo viên ở vùng nông thôn nên đời sống không tránh khỏi túng thiếu. Để có điều kiện lo cho ba đứa con đang tuổi đi học, ông bà quyết định vực dậy kinh tế gia đình bằng nghề truyền thống của địa phương. Vợ ông, bà Yến kể lại: “Thấy nhiều người trong xóm làm tranh có cuộc sống tương đối ổn định nên ổng theo luôn. Lúc ấy, nghề cũng thịnh lắm, nhà nhà làm tranh, cả xóm này đều theo nghề làm tranh kiếng. Mình xuất vốn để gia công lại sản phẩm cho người ta kiếm tiền…”. Thấy tranh phong cảnh treo tường được ưa chuộng nên ông Quang tập tành vẽ mẫu. Dễ thì chim cò, rồi nhà cửa, đồng lúa…, khó dần đến cảnh núi non, cảnh vật thật ngoài đời. “Hồi nhỏ, tui cũng lân la tới xem thợ gần nhà làm tranh nên học hỏi được ít nhiều. Học lỏm nhanh, chắc do năng khiếu, vì lúc đi học tôi cũng đã vẽ thiệp chúc xuân, bảng hiệu quảng cáo…”, ông tâm sự. Để nâng cao tay nghề, ông đi nhiều nơi, viếng các đình chùa, phong cảnh để sáng tạo thêm nhiều kiểu mới, phong phú thể tài…
Khác với các loại tranh vẽ thông thường, vẽ tranh kiếng là một loại hình đặc biệt. Nguyên tắc vẽ tranh kiếng là phải vẽ từ phía sau mặt kính, khi vẽ xong mới lật tấm kính lại và bề đó mới chính là bề mặt của tranh. Do nguyên tắc là vẽ phía sau mặt kính nên chi tiết nào đáng lẽ phải vẽ sau cùng, thì với tranh kính lại phải vẽ trước tiên. Chính với đặc điểm này đã tạo nên nét độc đáo trong tranh kiếng. Vẽ tranh kiếng đòi hỏi người nghệ nhân phải thật sự khéo tay và có óc thẩm mỹ cao. Trong một xưởng vẽ tranh, thường có năm bảy thợ, trong đó thường có một người giỏi tay nghề chỉ huy và am tường về kỹ thuật và phân công cho thợ chuyên môn, thợ phụ để hoàn chỉnh một bức tranh. Tuy nhiên, thời gian làm ra sản phẩm khá lâu và tốn nhiều chi phí. Ông Huỳnh Minh Quang là một trong những người đầu tiên kéo lụa tranh kiếng, để rút ngắn thời gian, giảm chi phí làm ra sản phẩm…
Vẽ những ước mơ:
Tranh kiếng thường được sản xuất theo kiểu gia đình, các gia đình thường tập trung thành xóm nghề. Sản phẩm làm theo đơn đặt hàng hoặc tự bán cho lái buôn. Duy trì hoạt động và tạo thương hiệu đến ngày nay là nhờ ông Quang có cách tổ chức kinh doanh hiệu quả. Bên cạnh những loại tranh phải theo khuôn mẫu sẵn (cửu quyền thất tổ, thần thánh…), tranh phong cảnh được ông Quang chú ý nhiều. Nghe người mua góp ý, thích kiểu gì mới thì cơ sở làm theo. Cho chúng tôi xem bức tranh phong cảnh đầm hoa sen rất đẹp, ông cho biết: “Loại tranh này bán rất đắt trên địa bàn Đồng Tháp, bởi sen là biểu tượng gắn liền với quê hương Tháp Mười…”. Ông cũng có mẫu tranh về cảnh núi Cấm và đã chào hàng dân phố núi.
Thông qua ý kiến của những thương lái chở tranh đi tứ xứ, ông tính toán xem loại tranh nào bán chạy hàng mà đầu tư vào. Đời sống kinh tế của người dân nông thôn trở nên khấm khá hơn, tranh vẽ về đề tài nông thôn với: Bờ tre, con trâu, túp lều tranh trôi vào dĩ vãng. Nắm bắt tâm lý ấy, ông thêm những chi tiết mới, như: Xe hơi, nhà lầu… đưa những ước mơ của người dân vào tranh. Vì thế tranh sau luôn hoàn thiện hơn tranh trước và sống lâu trên thị trường. Từ những mẫu tranh ông vẽ, nhiều thợ xung quanh “học tập” để tạo ra những mẫu mới… Tháng 9, 10, 11 âm lịch là thời gian sản phẩm bán chạy nhất trong năm. Bên cạnh mua tranh, nhiều gia đình còn mang tranh cũ đến để tân trang …
Tuổi đã cao, mắt yếu nên từ lâu rồi ông Quang không vẽ thêm mẫu tranh mới. Con cái không theo nghề, lại không có học trò để truyền dạy. Nghề tranh có nguy cơ mai một. “… Nhưng biết làm sao bây giờ, xu hướng hiện tại hư vậy thì đành chịu!”, người nghệ sĩ dân gian trải lòng.
(Còn tiếp)
Bài, ảnh: TRỌNG ÂN-MINH KHÔI
Kỳ 3: Tranh kiếng trên đất chùa tháp
Lượt truy cập : 46988
Truy cập trong năm : 15102
Truy cập trong tháng : 4216
Hôm nay : 32
Đang Online : 2